Hôm đó tôi đi lên khu phố cổ đúng lúc ngoài đường đang diễn ra một sự kiện đường phố quy mô lớn. Nhóm nghệ sĩ trẻ biểu diễn âm nhạc, người dân và du khách tập trung đông để xem. Hàng trăm người dân, nhiếp ảnh gia có mặt để ghi lại khoảnh khắc.
Tôi vốn không tham gia sự kiện, chỉ đi ngang qua trên con đường đó. Khi về nhà, tình cờ lướt mạng xã hội, tôi thấy chiếc xe của mình xuất hiện trong một bức ảnh đăng trên fanpage sự kiện và vài trang báo.
Các phương tiện trên đường phố Hà Nội giờ cao điểm. Ảnh: Ngọc Thành
Điều khiến tôi băn khoăn là biển số xe hiện rõ ràng, khiến bạn bè dễ dàng nhận ra. Một số bình luận đùa vui dưới bài đăng nhắc đến biển số, làm tôi cảm thấy không thoải mái.
Tôi nghĩ nếu người bị chụp ảnh rõ mặt còn có căn cứ yêu cầu gỡ bỏ, còn chiếc xe - một tài sản cá nhân gắn liền với chủ sở hữu – liệu có được pháp luật bảo vệ tương tự?
Xin hỏi pháp luật quy định thế nào về việc các phương tiện truyền thông, trang mạng xã hội sử dụng hình ảnh về các sự kiện công cộng? Nếu khuôn mặt, xe cộ, bất cứ thứ gì của tôi lọt vào ảnh, video sự kiện, tôi có quyền yêu cầu họ gỡ bỏ không?
Xin cảm ơn.
Độc giả Nguyễn Vương
Luật sư tư vấn:
Điều 32 Bộ luật Dân sự quy định về quyền của cá nhân đối với hình ảnh. Theo đó, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Tuy nhiên khoản 2 Điều này cũng quy định việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ: Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng; Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.
Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 8 Điều 9 Luật Báo chí, pháp luật cũng chỉ nghiêm cấm hành vi thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân chứ không cấm cơ quan báo chí đăng tải các hoạt động công cộng mà có hình ảnh cá nhân hoặc phương tiện tham gia giao thông khi hình ảnh đó không xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm của người có hình.
Như vậy, có thể thấy bên cạnh bảo vệ quyền của cá nhân đối với hình ảnh thì pháp luật cũng bảo vệ lợi ích chung của xã hội chứ không thể bảo vệ quyền của cá nhân một cách tuyệt đối, cực đoan. Pháp luật quy định một cách hài hòa giữa lợi ích của cá nhân và lợi ích của cộng đồng.
Đối chiếu quy định nói trên với trường hợp bạn nêu thì rõ ràng việc truyền thông, mạng xã hội phản ánh, đưa tin (có chứa video, hình ảnh) người dân tham gia giao thông hoặc các hoạt động công cộng khác mà nhìn rõ biển số xe như bạn nêu là không trái quy định của pháp luật. Chủ phương tiện không có quyền yêu cầu gỡ bỏ.
Kể cả với hình ảnh cá nhân (rõ khuôn mặt) ở các hoạt động công cộng thì cũng là hoạt động bình thường của báo chí chứ không thể coi là xâm phạm hình ảnh cá nhân. Khi tác nghiệp trong các trường hợp này, báo chí cũng không cần phải xin phép trước khi quay phim, chụp ảnh.
Thực tiễn xét xử cũng như hệ thống án lệ mà TAND Tối cao đã công bố thì chưa có vụ án nào tòa án giải quyết chấp nhận yêu cầu của đương sự yêu cầu cơ quan báo chí gỡ hình ảnh, video khi họ tác nghiệp, đưa tin vì lợi ích chung của xã hội.
Mặt khác, theo quy định thì người yêu cầu có nghĩa vụ phải chứng minh tổn hại danh dự, nhân phẩm, uy tín do hình ảnh của mình được báo chí sử dụng mà chưa xin phép. Điều này là bất khả thi bởi trên thực tế không có danh dự, nhân phẩm, uy tín nào bị xâm hại.
Luật sư Vũ Tiến Vinh
Công ty Luật Bảo An, Hà Nội
